اهمیت رویشگاه‌‌های ‌‌شور و مرطوب در تأمین علوفه و تغذیه دام‌‌

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسندگان

1 دانشیار پژوهش، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

2 دانشیار بخش تحقیقات مرتع موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

وضعیت‌‌ کمبود علوفه طی دوره‌‌های خشک‌سالی، بیانگر آن است که جهت تأمین بخشی از علوفه، از طریق علوفه‌‌های کم‌‌ آب‌‌بر و مقاوم به شوری و خشکی، باید راهکارهای خردمندانه‌‌ای اندیشیده شود. در این راستا، مرتع‌کاری گونه‌‌های غیربومی هالوفیت (شورپسند) در رویشگاه‌‌های ‌‌شور، به‌‌عنوان نظام سودمندی برای تولید علوفه، مدنظر قرار گرفته است که ارزیابی جنبه‌‌های مثبت و منفی مرتع‌کاری آن‌ها، لزوم توجه بیشتر به پتانسیل رویشگاه‌‌های ‌‌شور و گونه‌‌های ‌‌بومی شورپسند، جهت تأمین کمبود علوفه را متذکر می‌‌شود. از این‌رو، در گام اول باید ارزش‌‌ چرایی رویشگاه‌‌های ‌‌شور و مرطوب در تأمین علوفه و تغذیه دام، مشخص و در صورت لزوم، بر ایجاد چراگاه‌‌های ‌‌مصنوعی یا شورورزی گونه‌‌های ‌‌شورپسند، اقدام گردد. ارزش‌‌ چرایی رویشگاه‌‌های ‌‌شور و مرطوب، بیانگر آن است که شورپسند‌‌ها در مقایسه با دیگر گونه‌‌های ‌‌مرتعی، دارای مقادیر زیادی پروتئین‌ خام‌ (بیشتر از 7 درصد در واحد وزن پوشش گیاهی) و مقادیر کمتری انرژی ‌‌قابل متابولیسم (معادل یا کمتر از 8 مگاژول بر کیلوگرم ماده خشک در واحد وزن پوشش گیاهی) می‌باشند. این گونه‌ها به‌‌منظور اینکه به‌‌عنوان یک رژیم‌‌ غذایی مناسب و کافی مطرح باشند، باید با سایر منابع علوفه‌‌ای که انرژی زیادی دارند (بیشتر از 8 مگاژول بر کیلوگرم ماده خشک)، به‌‌صورت مکمل مخلوط شوند. در این صورت، نقش آن در تأمین علوفه در فصل غیررشد، مشابه تغذیه کنسانتره غنی از ویتامین و ازت به‌‌عنوان مکمل‌‌‌‌ غذایی است. آنچه مسلم است، به‌‌واسطه تولید قابل توجه (832 کیلوگرم علوفه خشک به‌‌طور میانگین در رویشگاه‌‌های مختلف) و ارزش‌ ‌غذایی خوبی که رویشگاه‌‌های ‌‌شور دارند، می‌‌توانند نقش بارزی در پرورش دام و تولید گوشت به‌‌ویژه در شرایط خشکسالی‌‌ها، ایفا نمایند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  1. ارزانی، ح.، معتمدی، ج. و زارع چاهوکی، م.ع. (1389).گزارش طرح ملی کیفیت علوفه گیاهان مرتعی کشور. تهران، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، 285 صفحه.
  2. عصری، ی. (1377). پوشش گیاهی شوره‌زارهای دریاچه ارومیه. تهران، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، 244 صفحه.
  3. مصداقی، م. (1394). مرتع‌داری در ایران. مشهد، دانشگاه صنعتی سجاد، 328 صفحه.
  4. معتمدی، ج.، 1401. اندازه‌‌گیری و پایش پوشش گیاهی رویشگاه‌‌های شور حاشیه غربی دریاچه ارومیه. نشریه مرتع و آبخیزداری، 75 (3): 470-449.
  5. معتمدی، ج.، افتخاری، ع.ر.، فیاض، م.، جلیلی، ع.، خداقلی، م.، ثاقب‌طالبی، م.، سفیدکن، ف.، حاجبی، ع.ح.، رستم‌‌پور، م.، زندی‌اصفهان، ا.، فراهانی، ع.، کمالی، ن.، محمدپور، م.، مظفری، م. و ناصری، س. (1402). ارزیابی اولیه اندازه‌‌گیری و پایش پوشش گیاهی رویشگاه‌‌های شور. نشریه طبیعت ایران، 8 (1): 13-1.
  6. معتمدی، ج.، جعفری، ع.ع. و زهدی، م. (1398 الف). مدیریت رویشگاه خارشتر در شوره‌‌زارهای حاشیه دریاچه ارومیه. نشریه طبیعت ایران، 4 (1): 42-33.

    7. 7-   معتمدی، ج.، خداقلی، م.، شیدای کرکج، ا. و گودرزی، م. (1398 ب). جنبه‌های مثبت و منفی مرتع‌کاری گونه‌‌های بومی و غیربومی آتریپلکس (Atriplex). نشریه طبیعت ایران، 4 (3): 50-43.

    • میرداودی، ح.ر. و زاهدی پور، ح.ا. (1384). تعیین مدل مناسب تنوع گونه‌‌ای برای جوامع گیاهی کویر میقان اراک و تأثیر برخی از عوامل اکولوژیک بر آن. نشریه پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی، 18 (3): 66-56.

    9-    Barrett-Lennard, E.G., Bathgate, A.D. and Malcolm, C.V. (2003), Saltland pastures in Australia, a practical guide. Department of Agriculture and Food, Western Australia, Perth. Bulletin 4312.

    10- Hasnain, M., Abideen, Z., Ali, F., Hasanuzzaman, M., El-Keblawy, A. (2023). Potential of halophytes as sustainable fodder production by using saline resources: A review of current knowledge and future directions. Plants (Basel), 12(11). Published online 2023 May 29. doi:10.3390/plants12112150.

    1. Malcolm, C.V. and Pol, J.E. (1986). Grazing and management of saltland shrubs. Journal of Agriculture of Western Australia, 27:59-63.
    2. Monika, S., Vineeth, T.V., Anil, R., Chichmalatpure and Sagar D.Vibhute, 2023. Halophytes: Classification and Potential Uses. JUST AGRICULTURE, 3(8): 215-224.
    3. Vargas, R., Pankova, E.I., Balyuk, S.A., Krasilnikov, P.V. and Khasankhanova, G.M. (2018). Handbook for saline soil management. Published by the Food and Agriculture Organization of the United Nations and Lomonosov Moscow State University, 144p.
شورورزی
دوره 1، شماره 1
شهریور 1402
صفحه 11-21

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار