تاثیر فسفر در کاهش اثر شوری بر عملکرد گندم در مراحل مختلف رشد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 بخش تحقیقات پایش و بهسازی خاک و آب، موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

2 بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی اصفهان

چکیده

به منظور بررسی نقش فسفر در کاهش اثرات منفی شوری بر عملکرد گندم در مراحل مختلف رشد، مطالعه­ای گلخانه­ای در سیستم کشت بدون خاک با بستر کشت پرلیت به صورت فاکتوریل در قالب طرح آماری کاملاً تصادفی انجام شد. فاکتورها شامل سطوح مختلف کود فسفر در چهار سطح (15، 30، 45 و 60 میلی­گرم در لیتر فسفر از منبع پتاسیم دی هیدروژن فسفات) و افزودن این مقادیر از کود فسفر در پنج مرحله مختلف از رشد گندم (گیاهچه­ای، پنجه­زنی، طویل شدن ساقه، گل‌د‌هی و پرشدن دانه)، در سه تکرار بود. برای تأمین عناصر غذایی مورد نیاز گیاه و در عین حال ایجاد محیط شور، از محلول غذایی تهیه شده از آبی با هدایت الکتریکی 8 دسی‌زیمنس بر متر استفاده شد. نتایج نشان داد که افزایش غلظت فسفر موجب افزایش وزن خشک ریشه، وزن خشک اندام هوایی، تعداد سنبله در گلدان و عملکرد دانه شده است. بیشترین عملکرد دانه در اثر کاربرد 60 میلی‌گرم در لیتر فسفر در مرحله گل‌د‌هی بوده است. نتایج نشان داد که در صورتی که بتوان در مراحل مختلف رشد، مقادیر لازم از کود فسفره را در اختیار گیاه قرار داد، اثر منفی شوری بر عملکرد گندم کاهش پیدا خواهد کرد. با توجه به اینکه در شرایط معمول، کود فسفره به هنگام کشت به خاک اضافه می‌شود، با استناد به نتیجه این پژوهش توصیه می­شود به منظور دست­یابی به بالاترین عملکرد، مقدار 60 میلی­گرم در لیتر فسفر در مرحله گل‌د‌هی و از طریق کود آبیاری در اختیار گندم قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  1. ابراهیمی پاک، ن.ع، تافته، آ.حسینی، س.ن.، کیخایی. ف. (1401). سامانه نیاز آب. موسسه تحقیقات خاک و آب. http://niwr.ir.
  2. احتشامی، س .م. (1379). تنش شوری در گندم. زیتون، شماره 147. صفحه 43.
  3. برنامه جامع حاصلخیزی خاک و تغذیه گیاه (1393-1404). (1393). جلد دوم: دستورالعمل مدیریت تلفیقی حاصلخیزی خاک و تغذیه گیاه برای محصولات زراعی راهبردی. انتشارات موسسه تحقیقات خاک و آب.419 صفحه.
  4. خوشگفتار‌منش، ا.ح و سیادت، ح. (1381). تغذیه معدنی سبزیجات و محصولات باغی در شرایط شور. چاپ اول.تهران:  انتشارات معاونت باغبانی، وزارت جهادکشاورزی.
  5. سعادت، س. (1378). تأثیر آب لب‌شور و کودهای شیمیایی ازته، فسفره و پتاسه بر روی عملکرد گندم». موسسه تحقیقات خاک و آب. نشریه فنی شماره 1070.
  6. سعادت، س. (1389). مدیریت تغذیه گندم در شرایط دشوار. طرح ملی وزارت جهاد کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی. مؤسسه تحقیقات خاک و آب.
  7. سعادت، س.، همایی، م. و بای بوردی، م. (1384) . نمون سازی واکنش کمی گیاهان به شوری بر مبنای مراحل مختلف رشد. رساله دکتری. دانشگاه تربیت مدرس. دانشکده کشاورزی. تهران. ایران.
  8. سعادت، س. (1398). گزارش نهایی طرح پایش کیفیت خاک‎های کشاورزی. مؤسسه تحقیقات خاک و آب. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی.
  9. کریمیان. ن. (1380). اثر فسفر بر عملکرد و ترکیب شیمیایی دانه گندم. مجموعه مقالات کوتاه هفتمین کنگره علوم خاک ایران . 7-4 شهریور 1380. شهرکرد . ص 427-428
  10. ملکوتی، م.ج.، کشاورز، پ.، سعادت، س. و خلدبرین، ب. (1381) . تغذیه گیاهان در شرایط شور. معاونت امور باغبانی وزارت جهاد کشاورزی. انتشارات سنا. 233 صفحه.
  11. ملکی، پ.، بهرامی، ح.ع.، سعادت، س.، شریفی، ف.، دهقانی، ف.، صالحی، م. (1397). تعیین حدآستانه تحمل به شوری کینوا در مراحل مختلف رشد و بررسی کارایی این گیاه در بهبود آبشویی خاک و میزان جذب یون­ها در ترکیبات متفاوت آب شور. پایان نامه دکتری. دانشگاه تربیت مدرس. تهران. ایران.
  12. مؤمنی، ع. (1389). پراکنش جغرافیایی و سطوح شوری منابع خاک ایران. مجله پژوهش‎های خاک (علوم خاک و آب): 24(3):215-203.
  13. مهاجرمیلانی، پ.، ر. وکیل و سعادت، س. (1378). تغذیه گندم در شرایط شور استان قم. مجله علمی پژوهشی خاک و آب، ویژه­نامه گندم، مؤسسه تحقیقات خاک و آب، 12(6).
  14. همایی، م. (1381). واکنش گیاهان به شوری. کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران. نشریه شماره 58. تهران. ایران.
  15. Abdelraouf, R.E. and Ragab, R. (2018). Effect of fertigation frequency and duration on yield and water productivity of wheat: field and modelling study using the Saltmed model. Irrigation and Drainage.
  16. Anand, S. (1996). Consequences of nutrient losses through tile drain and crop responses of fertilizer use in a saline soil with a surface drainage system. Center soil salinity res. Inst. Karnal-132001, Haryand. India.
  17. Berenguer, C. A., Carvajal, M. Viguera, C. G. and Alcaraz, C. F. (2007). Nitrogen, phosphorus, and sulfur nutrition in broccoli plants grown under salinity. Journal of Plant Nutrition 30:1855– 1870
  18. Champagnol, F. (1979). Relationship between phosphate nutrition of plants and salt toxicity. Phosphorus Agric., 76, 35-43.
  19. Chen, W., Hou, Z. Wu, L. Liang Y. and Wei. C. (2010). Effects of salinity and nitrogen on cotton growth in arid environment. Plant Soil, 326: 61-73.
  20. Elgharably, A. (2011). Wheat response to combined application of nitrogen and phosphorus in a saline sandy loam soil, Soil Science and Plant Nutrition, 57, 396-402.
  21. (2018). Handbook for saline soil management. Editors: R. Vargas, E.I. Pankova, S.A. Balyuk, P.V. Krasilnikov and G.M. Khasankhanova.Published by the Food and Agriculture Organization of the United Nations and Lomonosov Moscow State University.
  22. Francois, L. E., Grieve, C.M. Mass, E.V. and Lesch, S.M. (1994). Time of salt stress affects growth and yield components of irrigated wheat. Agron. J., 86:100-107.
  23. Grattan, S. R. and Grieve, C. M. (1992). Mineral nutrient acquisition and response by plants grown in saline environment. Agriculture Ecosystem Environment, 38: 275-300.
  24. Grattan, S. R., and Grieve, C. M. (1993). Mineral nutrient and response by plants grown in saline environments. In: Pessarakli, M. (ed)hand book of plant and cold stress. pp 203-226.
  25. Grieve, C. M., Leasch, S. M. Mass, E. V. and Francois, L. E. (1993). Leaf and spikelet premordia initiation in salt stressed wheat. Crop Sci. 33: 1286-1292.
  26. Gupta, B. and Huang, B. (2014). Mechanism of salinity tolerance in plants: physiological, biochemical, and molecular characterization. Int. J. Genomics, 1-18.
  27. Hassan, N.   K., Drew, J. V., Knudson, D., and Olsen, R. (1970). Influence of soil salinity on production of dry matter and uptake and distribution of nutrients in barley and corn: I. Barley. Agron. J., 62, 43-45.
  28. Hu, Y., and Schmidhalter, U. (1997)a. Interactive effect of salinity and macrontrient level on wheat. II. Composition. Journal of plant Nutrition. 20 (9): 1169- 1182.
  29. Y., Oertli, J. J. Schmidhalter, U. (1997)b. Interactive effects of salinity and macronutrient level on wheat. I. Growth. Journal of Plant Nutrition, 20(9): 1155-1167.
  30. Iqbal, Z., Yaqub, M., Akram, M., Ahmad, R. (2013). Phosphorus fertigation: A technique for enhancing P fertilizer efficiency and yield of wheat and maize. Soil Environ. 32(2): 146-151.
  31. Kennedy T.L, Suddick, E.C, Six, J. (2013). Reduced nitrous oxide emissions and increased yields in California tomato cropping systems under drip irrigation and fertigation. Agriculture, Ecosystems and Environment 170: 16- 27.
  32. Khan, A., Ahmad, I., Shah, A., Ghani, A., Nawaz, M., Shaheen, F., Fatima, H.U., Pervaiz, F., Javed, S., Hayat, F., Nawaz, H., Zubair, R. (2013). Amelioration of Salinity Stress in Wheat (Triticum aestivum L.) by Foliar Application of Phosphorus. QYTON. 82: 281-287.
  33. Kingsbury, R.W., Epstein, E. and Pearcy, R.W. (1984). Physiological responses to salinity in selected lines of wheat. Plant Physiology. 74:417-423.
  34. Maas, E. V., and Poss, J. A. (1989). Salt sensitivity of wheat at various growth stages. Irrig. Sci. 10: 29-40.
  35. Maas, E.V., and Hoffman, G.J. (1977). Crop salt tolerance-current assessment. Journal of Irrigation and Drainage. 103 (IR2): 115-134.
  36. Memon, M. Y., Ahmad-Shah, J., Khan, P., Aslam, M., Depar, N. (2011). Effect of phosphorous fertigation in wheat on different soils varying in CaCO3 levels. Pak. J. Bot., 43(6): 2911-2914.
  37. Netondo, G. W., Onyango, J. C. and Beck, E. (2004b). Sorghum and Salinity. II. Gas exchange and chlorophyll fluorescence of sorghum under salt stress. Crop Sci. 44: 806-811.
  38. Netondo, G. W., Onyangoa, J. C. and Bec,. E. (2004a). Sorghum and Salinity. I. Response of growth, water relations, and Ion accumulation to NaCl salinity. Crop Sci. 44: 797-805.
  39. Pessarakali, M. and Tucker, T.c.(1985). Uptake of nitrogen-15 by cotton under salt stress. Soil Sci. Soc.Am.J. 49:149-152.
  40. Saadat, S., Dehghany, F., Rezaei, H., Esmaeelnejad, L., and Maleki, P. (2020). Effects of salinity and Ca:Mg ratio of irrigation water on pistachio seedlings phosphorus planted under greenhouse conditions. Desert (25):1, 25-32
  41. Sairam, R. K., Rao, K. V. Srivastava, G. C. (2002). Differential response of wheat genotypes to long term salinity stress in relation to oxidative stress, antioxidant activity and osmolyte concentration. Plant science. 163: 1037-1046.
  42. Sepaskhah, A. R. and Boerssmal, L.(1979). Shoot and root growth of wheat seedling exposed to several level of metric potential and NaCl-induced osmotic potential of soil water. Agronomy. J., 71: 740-752.
  43. Shirgure, P.S, Srivastava, A.K. (2014). Fertigation in perennial fruit crops: Major concerns. Agrotechnology.3(1):1-2.
  44. Singh, A. (2022). Soil salinity: a Global Threat to Sustainable Development. Soil use Manage. 38:39-67.
  45. Srinivas, K. (2004). Fertigation in horticultural crops. In: Crop improvement and production technology of horticultural crops, eds. Chadha KL, Ahloowalia, BS, Prasad KV, Singh SK. Proceedings of the First Indian Horticulture Congress, New Delhi, India. 1:506-525.
  46. Torres, B. C. and Bingham, F. E. (1973). Salt tolerance of Mexican wheat. I: Effect of NO3 and NaCl on mineral nutrition, growth and grain production four wheat. Soil Sci. Soc. Am. Proc., 37: 711-715.
  47. Wagdi, E. M., and Metwally, S.M. (2011). Impact of Soil Salinity and Phosphorus Fertility on Wheat Plant: Role of Phosphorus Fertilization in Alleviation Adverse Effects of Salinity on Wheat Grown on Different Soil Types. Lap Lambert Academic Publishing. ISBN: 3844333983.
  48. Wagdi, E. M., Metwally, M. Matar, M. K. and Yousef, N. N. (2013). Effect of Phosphorus in Alleviation of Adverse Impacts of Salinity on Wheat Grown on Different Soils, Communications in Soil Science and Plant Analysis, 44(13): 1921-1936.
شورورزی
دوره 1، شماره 1
شهریور 1402
صفحه 42-53

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار